अन्तिम भोज

 

अहिलेको जनचेतना स्तर र पुराना राजनीतिक दलहरुको कार्यशैली हेर्दा सत्तासिनहरुको अन्तिम भोज जस्तो लाग्छ । आलोपालो सत्ताभोगमा पल्किएका पुराना राजनीतिक दलहरुले आफूलाई निर्विकल्प जस्तो ठाने । कम्युनिष्टहरु त अझ सिद्धान्तच्यूत बने । यी बामपन्थ बिचलनका सैयौं उदाहरण तपाईँ हाम्रा आँखा अगाडि छर्लङ्ग छन् । देश त एक किसिमले माफिया राज जस्तो बनेको छ । बितन्डा समूहले भनेका कुरामा हो मा हो गरिएन भनेँ त्यसलाई एक्ल्याइन्छ र सफाया नै गरिन्छ । तर यसपालाको गएको चुनावले थोरै आशाका किरणहरु छरेको छ । केहि असल व्यक्तिका जनमूखी कामहरुले चाह्यो भनेँ कसरी परिणाममुखी काम गर्न सकिँदो रहेछ भन्ने उदाहरण पेश गरेको छ । मैले चर्चा गर्न खोजेका व्यक्तिहरु धराने मेयर हर्क साम्पाङ्ग र काठमाडौँका मेयर बालेन्द्र शाह हुन् ।

हिजो मात्र मेरो फेसबुक पेजमा एउटा ख्यालख्याल लाग्ने प्रश्न झुलुक्क आयो— "तपार्इंहरुका मेयरहरु के गर्दै हुनुहुन्छ ? नढाँटी लेख्नुहोस् त।" पक्कै पनि यो सार्वजनिक रुपमा प्रश्न राखेर मानिसहरुलाई बोल्न उक्साएको हुनुपर्छ । म आफैँले सोचेर हेरेँ— साँच्चै हाम्रा मेयरहरु के गरिरहेका छन् त ? उनीहरुले कहिलेकाहिँ अस्पताल बढारेको, कहिले तालिम उद्घाटन गरेको, कहिले सडक अनुगमन गरेको कर्मकाण्डी फोटोहरु मात्र मैले देखेकी रहेछु । उहाँहरु पक्कै व्यस्त भएर जनताकै काममा लाग्नुभएको होला । तर मलाई त आफ्ना घर अगाडि सडकका खाल्डा नपुरिएसम्म, भत्किएको कल्भर्ट नबनुन्जेलसम्म, अस्तव्यस्त अस्पतालमा सहज सेवा प्रवाह नहुन्जेलसम्म विकास र सुधार भएको छ भन्ने कुरामा विश्वास लाग्दैन । जन साधारणले पदासिन व्यक्तिहरुका व्यस्त दैनिकीको पर्वाह गर्दैनन् । जनताले हेर्ने भनेको परिणाम हो । अर्को चुनावमा घरदैलोमा आएर फेरि पनि हात जोड्ने नै हो भनेँ जनताले प्रत्यक्ष अनुभूत गर्ने गरी काम गर्न अब जरुरी छ ।

अझ अहिलेका राजनीतिक घटनाक्रमले त हामी जनता कति निरीह बनाइएका रहेछौँ भन्ने स्पष्ट हुन्छ । त्यहि भुटानी शरणार्थी काण्ड नै हेरौँ न । कत्रा कत्रा ओहदाका, राष्ट्रको द्वारपाल ठानिएका व्यक्तिहरु मानव बेचबिखन कार्यमा संलग्न रहेछन् । नागरिकलाई अनागरिक र अनागरिकलाई नागरिक बनाउन सक्ने गिरोहले पद र शक्तिको दुरुपयोग गरेर अझ कति अपराध गरे होलान् ? यो शरणार्थी काण्डले दलहरुको हैसियत उजागर गरिदिएको छ । यी काण्डहरुले गर्दा चुनाव जित्नु र सत्तासिन हुनु भनेको के हो भन्ने कुरा जनताहरुले राम्रोसँग बुझिसकेको छन् । यी दलीय राजनीतिका खेलाडीहरुको चरम लापरवाहिका कारणले उत्पन्न अवस्थामा मलम पट्टि गर्छौँ भन्दै नयाँ नयाँ दलहरु पनि अघि सरेका छन् । हुन त पुराना दलहरुले मनन गर्ने हो भने अहिलेको चुनावमा अस्तित्वमा आएका दलहरु पुरानाप्रतिको वितृष्णाकै परिणाम हुन् । पुराना दलहरु भ्रष्टाचारको दलदलमा नगाडिएका भए, जनमुखी भैदिएका भए मानिसहरुले विकल्प खोज्ने थिएनन् । नयाँ दल प्रतिनिधिहरु अहिलेसम्म उर्जाशील छन् तर उनीहरुलाई परख गर्न त बाँकी नै छ ।

माथि चर्चा गरिएका दलको छाप नलागेका दुई व्यक्तिहरु हर्क र बालेनले भनेँ एउटा सकारात्मक सन्देश फिँजाइरहेका छन् । उनीहरु अन्य क्षेत्रका जनप्रतिनिधिहरुलाई कर्मकाण्डी मात्र भएर पुग्दैन, परिणाममुखी हुनैपर्छ भनेर सन्देश दिइरहेका छन् । धराने खडेरीलाई मुद्दा बनाएर चुनाव जितेका हर्कले एक वर्षभित्रमै वर्षौदेखिको काकाकुल धरानलाई त्राण दिएका हुन् । अनेक बाधा, अड्चन र लफडाहरुलाई चिरेर उनले आफ्नो वाचा पूरा गरेका छन् । जनताकै भाकामा नाचेर उनले गरेको जनपरिचालन अत्यन्त सह्राहनीय र प्रशंसनीय कार्य हो ।

उतातिर राजधानीमा स्वतन्त्ररुपमा उदाएका बालेनले त अझ बेकम्मा राज्यसंयन्त्रमाथि नै धावा बोलिरहेका छन् । एउटा अध्ययनशील र पठीत व्यक्ति सत्तामा आइपुग्दा के हुँदोरहेछ भन्ने कुराको उदाहरण त गत हप्ताका बालेनका सचेतक सूचनाहरु मात्र हेर्दा पनि पुग्छ । तपार्इंले याद गर्नुभएको भए केहि दिन अघि मात्र विद्यालय कर्मचारीहरुले अनिश्चितकालीन विद्यालय बन्दको घोषणा गरे । त्यसमा साथ र समर्थन गर्न शिक्षक संगठनहरु पनि लागि परे । तर त्यसैबिचमा कानूनी प्रावधानमा टेक्दै कुनै पनि बहानामा विद्यालय बन्द गर्न नपाइने कुराको आधारमा काठमाडौँका विद्यालय बन्द गर्न नपाइने सूचना बालेनले सार्वजनिक गरे । यो कुरा त सम्बन्धित मन्त्रालयका अधिकारीहरुले गर्नुपर्ने थियो । स्थानीय शिक्षा अधिकारीहरुले गर्नुपर्ने थियो तर त्यसो भएन । त्यसैगरी, भर्खरै हिसानले तयारी गरेको शैक्षिक मेलालाई काठमाण्डौ महानगरपालिकाले रोकिदियो । एस्इइ परीक्षाफल अगाडि नै शुरु हुने कक्षा ११ को भर्ना प्रक्रिया बन्द गरायो । हुन त हिसानले सो कार्यक्रम गर्न नपाउँदा भएको क्षतिको विगो दावी गर्दै पन्ध्र करोड महानगरले तिर्नु पर्ने भनी मुद्धा दायर गरेको छ । तर बुझ्न पर्ने कुरा के भनेँ त्यो रकम त जनताबाटै असूल उपर गरिँदो रहेछ । तालुकवाला मन्त्रालय र त्यसका अधिकारीहरुले यस्ता व्यापारीक निर्णयमा आँखा चिम्लेरै लाहाछाप लगाउने रहेछन् ।

भर्खरै मात्र काठमाण्डौ महानगरका दवावमा संस्थागत विद्यालयहरुले दिनै पर्ने छात्रवृत्ति विवरण सार्वजनिक गर्न बाध्य भएका छन् । त्यसबाट १३,००० विद्यार्थी कुनै न कुनै प्रकारले लावान्वित भएका छन् । स्वास्थ्य सेवामा पनि महानगरले अस्पतालहरुलाई दश प्रतिशत निशुल्क वेड छुट्याउन दवाव दिएको छ । यी सबै कुराहरुको अर्थ के रहेछ भनेँ कानूनहरु कागजी खेस्रा मात्र रहेछन् । तिनलाई पढ्ने र प्रयोजनमा ल्याउने हिम्मत यसभन्दा अघिका कुनै पनि मेयरहरुमा रहेनछ । कानूनका नजरमा सबै बराबर भन्ने कुरा हिजो लागू भएको रहनेछ । सत्ता र शक्तिलाई सकारात्मक दिशातिर लगाउन सके मुलुकलाई काँचुली फेर्न कति पनि समय नलाग्ने रहेछ भन्ने उदाहरणका लागि धरान र काठमाडौँलाई मात्र हेरे पुग्छ ।

मुलुकमा लुटतन्त्रको जालो कसरी फैलिएको छ भनेर कसैले भन्नु पर्दैन । उजुरी गर्न सक्ने र वेथितिका विरुद्ध बोल्न सक्ने आँट कसैको पुग्दैन । भीडतन्त्रमा देश चलेको छ । तीस चालिस वर्षदेखि एकै वर्गले पालो फेरो सत्ताको बागडोर समाएको छ । देशमा भोलि नै कायापलट भैहाल्छ भनेजस्ता स्वादिला गफ थर्थराउँदा आवाजमा सुनिन्छन् तर चुनावदेखि चुनावसम्मको मात्र हाम्रो यात्रा छ ।

अहिले भर्खरै चारवटा साना दलहरुको मोर्चा गठन भएको छ । मोर्चाको उद्धेश्य महान् देखिन्छ तर पात्रहरु उनै पुराना छन् । नयाँ ढंगबाट, नयाँ शिराबाट भन्ने आलाप गाएको यिनीहरुले युग भइसक्यो तर फेरि नबिकिने डरले मोर्चाका नाममा उनीहरु नामेट हुनबाट जोगिने प्रयासमा छन् । बेथितिहरुका डंगुरमाथि उनीहरु अझ जोशिलो हुँदै जनता फकाउन खोजिरहेका छन् ।

चुनाव आउन अब टाढा छैन । २०८४को चुनावले केहि पुराना दल र ढाँट प्रवृत्तिका पात्रहरुलाई पक्कै भित्ता लगाउने र युवा, जुझारु र पढेलेखेका स्वच्छ छवि भएका मान्छे भएमात्र केहि गर्ने रहेछन् भन्ने कुरा प्रतिस्थापित गर्ने नै छ । यस अर्थमा सत्तासिनहरुले जे जस्ता दावी गरेपनि यो उनीहरुको अन्तिम भोज नै हुनेछ । आफैं विचार गरिहेर्नुहोस् त तपाईंका जनप्रतिनिधिहरुको कार्यशैली प्रति तपाईँ सन्तुष्ट हुनुहुन्छ कि हुनुहुन्न ?

(Published in a Nepali local daily Purbasandesh, Damak, Jhapa on  23 June 2023)

[ The pictures on this blog are posted here with permission from their owners or have been gathered from various sources on the Internet. If you are the copyright-holder to any of the photographs herein do not hesitate to contact me. They will be swiftly removed if desired so.]